05 Giôsê - Chương năm

CHƯƠNG NĂM

Giôsê còn đang ăn sáng thì có tiếng gõ cửa. Mới năm giờ bốn mươi lăm. Khi chàng ra mở cửa thì thấy anh quản 1ý xưởng gỗ là Phiên đứng ở đó. Anh nhớ Giôsê dặn nếu muốn xem tượng chàng chạm cho nguyện đường Do Thái thì ghé lại trên đường đi làm.

«Hy vọng tôi không đến quá sớm», Phiên cáo lỗi, «Tôi đang trên đường đi làm và không muốn bỏ lỡ cơ hội xem tuyệt tác của anh. Tôi nghĩ là sẽ không bao giờ có dịp xem nó trong nhà nguyện».

Hai người đi ra phía sau nhà. Giôsê nhắc pho tượng đặt lên bàn gần cái dùi. Các tia sáng mặt trời chiếu qua cây cối như nguồn cảm hứng từ trời rọi lên pho tượng. Phiên giật mình thốt lên, «Trời ơi, đẹp quá!» anh còn nhớ khúc gỗ Giôsê vác từ xưởng ra hai hôm trước.

«Anh chạm từ khúc gỗ mua hôm trước à?» Phiên hỏi Giôsê, lòng còn chưa tin.

«Đúng, khúc gỗ ấy», Giôsê đáp.

«Anh có vẻ rất đơn sơ và tầm thường, Giôsê. Khó mà tưởng tượng anh là một nghệ sĩ chính danh».

«Tại sao phải cư xử khác hơn nếu mình chạm gỗ được? Tài năng không phải để làm cao. Khả năng nào chúng ta có đều do Chúa ban, và mình càng có tài càng phải khiêm tốn hơn, không phải để tự cao. Đó là lỗi lầm mà nhiều khoa học gia vấp phạm, khi họ nghĩ rằng tự họ sáng tạo những gì mà chính Thiên Chúa ban cho họ đặc ân khám phá ra. Vì tâm trí hẹp hòi, họ dùng những khám phá của họ để đặt dấu hỏi về sự hiện hữu của đấng ban khả năng cho họ. Đó là cái tội không thể tha thứ của thời đại tân tiến. Vì mù quáng kiêu hãnh, họ đặt mình ra ngoài hồng ân cứu độ của Thiên Chúa, giống như nhóm Xa-Đu-Xê và Pharisêu ở những thế kỷ trước».

Phiên chăm chú nghe Giôsê nói. Anh thích nghe Giôsê vì có một sự khôn ngoan sâu xa hiếm có tự chàng phát ra. Tuy vậy chàng không tự phụ hay coi thấp thiên hạ. Chàng có một lối nhìn tốt đẹp về đời sống và mọi sự trong đời sống.

«Tôi biết anh muốn nói gì, Giôsê, nhưng tôi nghĩ anh cũng nên hãnh diện về công trình tốt đẹp thế này», Phiên nói.

«Vâng, tôi thích công trình của tôi, tôi thích thấy dân chúng vui sướng nhìn vật tôi làm cho họ. Tôi hãnh diện về công trình của tôi, nhưng tôi cũng thích cái đẹp trong tâm hồn của một người khiêm tốn không có một tài năng nào hiển nhiên, nhưng lại khiêm tốn nhìn thấy những tài năng mà Thiên Chúa ban cho người khác. Điều đó đối với Thiên Chúa còn quí giá hơn những tài năng khác, phải vậy không?».

Phiên cười. «Anh nói thế, thì làm sao tôi có thể nghĩ khác được? Anh tử tế quá làm tôi cảm thấy vui sướng. Tôi không có tài gì, nhưng tôi luôn luôn ngưỡng mộ tài năng nơi người khác».

«Anh là người tốt, Phiên. Anh có cái loại tài năng mà một người cha cần có để vui vẻ nhìn thấy con cái và giúp chúng lớn lên thành người mà Thiên Chúa muốn. Anh sẽ hãnh diện về con cái của anh một ngày nào đó, mặc cho những lo âu và buồn phiền».

«Cám ơn, Giôsê, tôi cần được vậy. Xin lỗi, tôi phải đi ngay vì các người làm đang đợi. Tôi nghĩ rằng pho tượng rất phi thường. Các thành viên của nguyện đường sẽ thích lắm.»

«Tôi cũng hy vọng như vậy», Giôsê trả lời trong khi bước theo Phiên vòng quanh nhà đi ra cổng trước. Giôsê trở lại sân và đem tượng vào trong, rồi trở ra đi tản bộ.

Chàng đi lên con lộ chính và theo đường phụ ra đồng. Độ hai dậm dọc đường có một dãy lều hư nát lúc trước là nhà ở. Một nhóm người nghèo đang ở đó, họ là những người tốt, không hơn không kém những người giàu mà chàng thường gặp. Có người vừa mới mất việc, có người lãnh trợ cấp xã hội kinh niên. Giôsê không quan tâm về điều đó. Tuy nhiên những người này lại thích Giôsê. Chàng đặc biệt thích con cái của họ. Chúng đơn sơ và không hư hỏng, khác với những đứa trẻ bị hư hỏng vì những xa xỉ chúng có quá sớm trong trong đời sống.

Khi trẻ con thấy Giôsê, chúng chạy đến nắm tay và ôm lấy chàng. Chàng thường mang theo những vật chàng làm, như yô-yô hay các con búp bê bằng gỗ, hoặc đồ chơi lúc lắc, hoặc những tượng nhỏ với khuôn mặt hề. Trẻ con thích lắm, nhưng chúng còn thích Giôsê hơn. Cả những khi chàng không mang gì đến, chúng cũng mừng rỡ khi gặp chàng. Chúng thích những câu chuyện chàng kể cho chúng, những chuyện về đời sống, về cách dùng tài năng Thiên Chúa ban mà làm điều thiện cho kẻ khác, và đem hạnh phúc đến cho họ để Thiên Chúa có thể hãnh diện về họ. Mỗi đứa trong bọn chúng có thể là một phép lạ của tình yêu Thiên Chúa bằng cách chịu khó sống và làm một cái gì tốt đẹp cho đời sống. Chàng nói với chúng rằng Thiên Chúa yêu thương chúng cách đặc biệt, vì chúng không có những vật đẹp đẽ mà các trẻ khác có. Chúng cũng đừng nên ganh tị hay cay đắng vì không có nhiều thứ. Chàng nói với chúng rằng chàng không có gì cả mà chàng lại rất hạnh phúc, vì chàng thích những cái đẹp trong thiên nhiên, như ánh sáng mặt trời, bầu trời đẹp, những con chim nhỏ bé, những con vật, những hoa đẹp trong cánh đồng. Không cần phải làm chủ chúng mới thưởng thức được chúng. Không bị ràng buộc là bí quyết để sống an bình và hạnh phúc. Luôn luôn sống tự do, và không chiếm hữu vật gì là có tự do phần nào rồi.

Dĩ nhiên mỗi lần Giôsê nói như thế với trẻ con, thì luôn luôn có cha mẹ chúng ở đó. Chàng biết họ hiểu được điều chàng nói hơn trẻ con; tuy nhiên cả trẻ con nữa, một ngày nào đó chúng sẽ lại nhớ những gì chàng đã nói với chúng, và điều đó sẽ ảnh hưởng đến đời sống của chúng trong tương lai.

Khi Giôsê đi về phía dãy nhà thì một con chó sủa lên, tiếng sủa khô khan phá tan cái yên tĩnh của buổi sáng tinh sương. Nó bị buộc bằng giây thòng lọng vào chuồng vì thế không chạy ra xa được. Nó cũng không nguy hiểm lắm. Có tiếng cửa lưới mở ken két, và một thằng bé mặc quần xà lỏn xuất hiện ở lối vào bên hông nhà. Nó thấy Giôsê và oà khóc chạy vào. Lập tức một bọn trẻ chạy ra, đứa mặc quần áo, đứa ở trần.

«Chú Giôsê, làm gì mà dậy sớm vậy? Chúng cháu mới ngủ dậy», một đứa gái gọi chàng.

«Chú đi bộ buổi sáng. Thỉnh thoảng chú đi lối khác. Sáng nay chú đi lối này», chàng trả lời và tiến lại gần. «Chú vào nhà cháu ăn sáng được không?», một thằng bé tóc đỏ hoe chân mang một chiếc vớ hỏi chàng. Giôsê đưa tay vuốt đầu thằng bé tóc rối bù, «Chú ăn sáng rồi», chàng đáp; nhưng tất cả cùng hùa mời chàng vào nhà, đứa thì kéo tay mặt, đứa thì kéo tay trái của chàng.

Một người đàn ông tuổi trung tuần hiện ra ở lối vào. Rõ ràng là anh mới thức dậy. Anh cười khi thấy mấy đứa con níu kéo Giôsê. «Không đi đâu hết», anh ta nói, «ít là vào uống với chúng tôi một ly cà phê. Chúng không để anh đi đâu».

Giôsê cười và để lũ trẻ kéo chàng vào nhà. Trong bếp có một cái lò cũ kỹ, giống đồ cổ hơn là lò nấu. Giữa bếp có một cái bàn gỗ lớn làm bằng tay, hai bên bàn là hai cái ghế dài. Mấy đứa trẻ chạy ngồi vào chỗ của mình ở bàn ăn. Cha chúng mời Giôsê ngồi ở đầu bàn, còn anh thì ngồi cạnh chàng ở ghế dài. Mấy đứa nhỏ nhất thì tranh nhau ngồi bên chàng, đứa bé nhất không có chỗ ngồi nên khóc nói muốn ngồi bên chàng. Giôsê nhắc đứa bé lên và đặt nó ngồi trên đùi chàng. Nó lè lưỡi nhạo thằng anh nó và toét miệng cười vì đã thành công.

Một bà mẹ trẻ từ phòng khác bước ra, tay cuộn mớ tóc hoe bắt đầu phai. Chị xem mỏi mệt và kiệt lực mặc dù còn trẻ, chị mỉm cười khi thấy Giôsê. Chị đến bên Giôsê, cúi xuống hôn chàng. Giôsê nói rằng sáng sớm mà chị xem rất tươi trẻ. Chị đỏ mặt lên, nhưng thích được khen. Những người cỡ chị ít được khen, thành thử chị không biết phải phản ứng làm sao; chị chỉ cười cám ơn, rồi mời chàng ăn một bát dâu rừng. Chị và các con hái dâu ngày hôm trước ở ngoài đồng mà chưa ăn.

Giôsê tròn mắt lên đáp, «Có».

Trong khi đó mấy đứa trẻ cãi vã, xô nhau, tranh nhau ăn và cố làm cho Giôsê chú ý, nhưng thất vọng vì chàng bận nói chuyện với cha chúng. Chỉ có đứa nhỏ nhất ngồi trên đùi chàng là thủ lợi. Nó cứ bốc mấy trái dâu trong bát của Giôsê. Người cha chận nó lại một hai lần, nhưng Giôsê thích để cho đứa bé làm như vậy, nên anh cũng thôi.

«Má ơi, con còn đói», một đứa khóc. Mẹ nó lờ đi, nhưng một đứa nữa cũng khóc như vậy làm chị ngại ngùng. Chị xin lỗi Giôsê vì mấy đứa nhỏ ngỗ nghịch, chị bảo chúng đợi chị đi ra quán. Lũ trẻ hiểu ngay. Giôsê cũng biết là họ không còn thứ gì trong nhà để ăn. Tấm ngân phiếu thất nghiệp của Hanh không ăn tiêu được bao lâu, còn phải đợi vài ngày nữa họ mới có thể đến quán mua đồ ăn. Vì thế mà họ đã phải đi hái dâu. Có lẽ họ phải làm như vậy hôm nay. Nếu may mắn thì Hanh có thể bắt được vài con thỏ hay con sóc về nấu cháo ăn ít ngày; đám trẻ không thích lắm nhưng cũng phải ăn vì đói.

Giôsê không ở lại lâu. Chàng muốn về để làm việc. Chàng đợi mấy người ở nguyện đường Do Thái, nhưng không biết họ sẽ đến lúc nào. Chàng cám ơn cặp vợ chồng có lòng rộng rãi. Khi ra về chàng hôn người vợ là Mai Ly và bắt tay Hanh. Mấy đứa trẻ hỏi tại sao chàng đi về, Giôsê bảo chúng chàng có nhiều việc phải làm.

Chàng sờ đầu mỗi đứa, âm thầm chúc lành chúng, rồi đi ra cửa sau. Khi chàng ra về, Mai Ly nhét một gói nhỏ vào tay chàng, rồi hôn chàng và đóng cửa lại. Khi ra đường, Giôsê mở gói ra thấy một lọ mứt dâu nhỏ. Chàng ứa nước mắt, «Người nghèo không bao giờ có đủ cho mình, nhưng luôn luôn có thừa để cho người khác».

Khi chàng về đến nhà thì mới chín giờ sáng. Chàng để cái lọ mứt trên kệ và lấy cái tượng Maisen đặt lên một cái ghế nhỏ trong bếp ở chỗ có nhiều ánh sáng, sẵn sàng cho khách đến xem. Chàng lấy một tấm vải mềm đánh sáp cái tượng cho thật bóng láng. Chàng chỉ còn chờ người đến lấy tượng. Chàng nóng lòng xem nét mặt họ thế nào khi họ thấy pho tượng. Phản ứng đầu tiên sẽ cho thấy cảm nghĩ thật sự của họ.

Chàng không phải đợi lâu lắm. Khi chàng đánh nước bóng cuối cùng thì có tiếng gõ cửa. Tim chàng đập mạnh. Chàng biết là không nên hồi hộp, nhưng không kềm chế được. Chàng muốn họ hài lòng với đồ chàng làm. Đây là những người đặc biệt đối với chàng và cả Maisen nữa. Chàng mở cửa và trực diện bốn người ăn mặc sang trọng, ba ông một bà.

«Chào!», một người đàn ông nói với Giôsê.

«Xin chào!», Giôsê đáp lại. Họ ngạc nhiên với giọng Do thái chính cống của chàng.

«Anh học tiếng Hêbrơ ở đâu?» người đàn bà hỏi.

«Tôi học lâu lắm rồi», Giôsê thản nhiên trả lời, rồi mời họ vào nhà.

Người đàn bà rất hấp dẫn và mặc đẹp. Nàng mặc váy đầm xanh lợt và áo choàng nỉ màu xanh. Tóc nàng mềm và đen, nước da nàng màu ô-liu với cặp mắt màu xanh lục. Người nàng gầy rất hạp với sống mũi cao, đôi mày cong và cặp môi mềm mại gợi cảm. Nàng đẹp. Mỗi khi Giôsê nhìn nàng, nàng xem ra thích lắm. Nàng chìa tay ra bắt khi tự giới thiệu. Nàng tên là Massia Lan.

Cứ dáng bên ngoài mà xét thì những người đàn ông là các tay thương mại, họ ăn mặc lịch sự và có vẻ sắc bén. Một người mặc đồ bộ sọc màu xám. Người này xem vẻ nặng nề và tầm thường, mang cặp kính lớn viền đen. Ông tự giới thiệu là Đavít Manh. Người thứ hai gầy và có vẻ thông minh. Ông mặc đồ bộ màu sạm với áo sơ-mi trắng, mang cà vạt thắt ngang cổ. Tên ông là Aron Pha. Người thứ ba ăn mặc quá kỹ càng, với đồ bộ màu sậm may vừa vặn, áo sơ mi đặt may và cái cà vạt in bông huệ có kẹp vàn gắn kim cương. Giày của ông nhập cảng từ Ý, làm bằng da cá sấu. Một chiếc nhẫn vàng trên ngón tay mặt lấp lánh ánh ngọc. Mỗi bên viên ngọc có ba hột kim cương sắp theo hình tam giác. Người này tự giới thiệu là Lêgâu. «Chúng tôi nóng lòng muốn xem kiệt tác của chúng tôi», Aron hào hứng nói. Mọi người đồng ý. Sau khi bắt tay và nói chuyện khôi hài, Giôsê đưa họ vào bếp; mặt trời còn chiếu sáng qua cửa sổ. Khi bước vào bếp họ ngạc nhiên vì không ngờ thấy pho tượng ở đó. Cái tượng đang đứng đó với ánh mặt trời chiếu lên khuôn mặt Maisen như thể ông vừa trên núi xuống. Massia mừng rỡ thốt lên, «Trời ơi, đẹp quá!», rồi bình tĩnh trở lại như thể nàng không muốn để lộ cảm nghĩ của mình trước khi xem xét tường tận cái tuyệt phẩm. Nhưng bức tượng đẹp quá làm nàng sửng sốt và phản ứng không kịp suy nghĩ.

Những người đàn ông xem ra ý tứ hơn. «Tôi không ngờ nó đẹp thế này», Lêgâu nói. Aron ngắm pho tượng cẩn thận và tỏ vẻ thích thú, rồi lấy tay sờ mũi, môi và mấy chòm tóc. «Đây là một kiệt tác», ông nhất quyết, «Tôi chưa từng thấy một công trình nghệ thuật thẩm mỹ như thế này. Tôi không ngạc nhiên, nếu nó làm mình xúc động».

Người đàn bà, chắn chắn là một nghệ sĩ, nhìn pho tượng kỹ hơn. Nàng hỏi Giôsê có dùng nguyên một khúc gỗ không? Giôsê trả lời không, vì chàng không tìm được một khúc gỗ lớn đủ. Người đàn bà tìm vết nối các cánh tay nhưng không tìm ra. «Anh nối cánh tay ở đâu?», nàng sốt ruột hỏi. Giôsê đi lại bên pho tượng nhìn phía dưới đường gấp của cái áo MaiSen và nhận ra vết nối ngay. Nhưng vì đường nối không rõ lắm, nên người đàn bà vẫn không nhận ra được. Rồi nàng nhìn hai lỗ mũi và sờ hai vành tai, chúng xem mềm mại lắm. Nàng biết rằng chúng không phải như vậy vì làm bằng gỗ. Nàng lại nhìn hai con mắt và chi tiết của mi mắt. Chúng được chạm thật hoàn hảo. Nàng rất thoả mãn và đứng lùi lại nhìn thẳng vào mắt Giôsê và hỏi: «Cám ơn anh về công trình nghệ thuật tuyệt hảo anh làm cho nhà hội chúng tôi. Đây là một trong những công trình nghệ thuật đẹp nhất mà tôi được thấy. Nó sẽ là một kho tàng quí giá của chúng tôi».

Giôsê vui ra mặt và cám ơn nàng.

«Này, Giôsê», Lêgâu nói, «anh có phải là người Do-Thái không? Với cái tên Giôsê và tình cảm anh chạm vào pho tượng, thì anh phải là người Do Thái!».

Giôsê mỉm cười và trả lời cách bí ẩn, «Có, tôi có họ hàng gần».

«Mời anh đến nguyện đường của chúng tôi. Chúng tôi tha thiết mời anh đó», Lêgâu nói.

«Tôi thích lắm», Giôsê đáp, «nhưng xa quá mà tôi lại đi bộ».

«Không sao», Aron nói. «Tôi sẵn sàng đón anh. Tối nay được không, để anh có dịp thấy phản ứng của dân chúng đối với kiệt tác của anh».

Giôsê mừng lắm. «Như thế thì tốt quá», chàng náo nức đáp.

«Tôi sẽ đón anh đúng sáu giờ rưởi», Aron hứa.

«Tôi sẽ sẵn sàng».

Lêgâu cho tay vào túi lấy ra một bao thư đưa cho Giôsê.

«Tôi rất ngại chỉ đưa cho anh có một trăm đô-la để trả tiền công trình nghệ thuật đẹp đẽ này. Chỉ gỗ thôi cũng đáng giá bao nhiêu đó rồi. Giôsê nhận phong thư và cám ơn. Chàng nói với họ rằng chàng rất vui thích làm công việc này cho họ. Rồi chàng nhắc pho tượng lên, vác ra cửa trong khi họ bước theo chàng. Họ thán phục pho tượng và nói rằng giáo sĩ của họ sẽ thích lắm khi ông thấy nó. Khi đến chiếc xe thùng, Lêgâu mở cửa xe cho Giôsê để pho tượng vào trong. Chàng leo lên xe và cẩn thận đặt pho tượng trên một cái mền phủ sàn xe. Khi chàng lùi xuống xe, Massia đặt tay lên cánh tay chàng và ân cần nhắc chàng đừng vắng mặt buổi lễ tối đó. Giôsê nhìn nàng, mỉm cười và nói, “Tôi sẽ có mặt ở đó”».

Sau khi họ chào giã biệt, chiếc xe thùng lái đi, bỏ Giôsê đứng lại ở cổng nhà. Chàng đóng cổng đi vào bên trong, nhưng vài phút sau chàng trở ra để đi đến quán thực phẩm ở đầu đường.

Chủ tiệm chào chàng và hỏi chàng muốn gì. Giôsê hỏi mua ít loại thịt, thực phẩm, rau cỏ và trái cây. Chàng cũng mua một hộp kẹo. Người bán tính tiền, cả thảy là $72. 56.

Trong khi Giôsê lấy tiền trong túi ra đếm, người chủ quán để mọi thứ vào bao. Giôsê trả tiền và nhờ anh giao đồ ăn cho gia đình ở trong hẻm. Anh chủ quán biết gia đình Giôsê muốn nói. Anh bảo Giôsê rằng họ rất tử tế và anh cũng không ngại làm việc đó. Để khỏi phải làm chạm tự ái gia đình ấy, Giôsê viết mấy chữ bỏ vào trong một các gói hàng: «Cám ơn lòng tốt của các bạn, xin vui lòng nhận món quà tượng trưng nhỏ mọn này».

Chủ quán hứa sẽ tự tay giao hàng để không ai biết. Một giờ nữa anh sẽ đi giao hàng. Giôsê cám ơn anh và rời quán. 

____________________________________

Chương trước (04) <=> Chương sau (06)