Cảm nghĩ về vụ Giám mục Nguyễn Hữu Long và Linh mục Đặng Hữu Nam

Cảm nghĩ về vụ Giám mục Nguyễn Hữu Long
và Linh mục Đặng Hữu Nam

Vụ Giám mục Vinh Nguyễn Hữu Long huyền chức linh mục và giữ Linh mục Đặng Hữu Nam tại Tòa Giám mục kéo dài đã mấy năm nay, càng ngày càng lôi kéo nhiều người quan tâm, thậm chí can thiệp trên mạng, khiến sự việc dường như ngày càng to chuyện và đi vào bế tắc. Sự việc lại bùng lớn lên sau khi Linh mục Nguyễn Hữu Lễ muốn làm sáng tỏ hai điều mà không ai biết đúng sai thế nào, đã gây nên tình trạng hoang mang trong giới giáo dân Công giáo. Đó là hai điều mà Linh mục Đặng Hữu Nam, khi trả lời phỏng vấn Nhà báo Nghê Lữ tại San Jose, đã nói về cách Giám mục Nguyễn Hữu Long hành xử đối với ông. Theo lời Linh mục Nam thì Giám mục Long đã không cho ông đi chữa bệnh trong trường hợp ngặt nghèo và đối xử với ông quá tệ bạc. Sự việc dường như chưa ngừng tại đó mà còn to lên nữa khi nhiều video đã giả danh và giả mạo tiếng nói của một số linh mục hay giám mục có uy tín, trong đó có người bênh vực Giám mục Long, có người ủng hộ Linh mục Nam.

Là người ở hải ngoại và hoàn toàn đứng ngoài cuộc, tôi không biết sự việc đã xảy ra thế nào, nên hoàn toàn không dám kết luận ai đúng ai sai. Lý do là vì khi Linh mục Nguyễn Hữu Lễ hỏi chuyện với cả hai người qua zoom và yêu cầu hai người nói đúng sự thật, thì ai cũng cho tự cho mình là đúng, còn người kia mới là sai. Cho tới nay, không thấy ai có thẩm quyền phán đoán đúng sai để mọi người tâm phục khẩu phục cả.

Để giải quyết mọi chuyện rắc rối, khó khăn trong cuộc đời, thì trên nguyên tắc, phải giải quyết từ nguyên nhân, từ gốc. Chứ chỉ tìm hiểu ai nói đúng ai nói sai như chủ trương của Linh mục Lễ thì theo tôi chỉ là giải quyết cái ngọn thôi. Dù có xác định được ai đúng ai sai thì cũng chẳng đi đến đâu vì chưa xác định được nguyên nhân từ đâu để giải quyết từ chính cái nguyên nhân ấy. Vì thế, tôi nghĩ điều cần thiết nhất là phải xác định được nguyên nhân từ đâu phát sinh ra nông nỗi này.

Tôi nhận ra tất cả mọi chuyện bất hòa đó xuất phát từ một sự kiện mà ai cũng phải công nhận, đó là Giám mục Long đã làm một chuyện không thuộc trách nhiệm và thẩm quyền của mình. Nếu Linh mục Nam có việc gì lỗi pháp luật nhà nước như nhà cầm quyền CSVN từng ghép tội, thì việc kết án hay trừng phạt Linh mục Nam là trách nhiệm hay thẩm quyền của nhà cầm quyền. Giám mục hoàn toàn không có thẩm quyền hay trách nhiệm làm chuyện ấy. Tại sao Giám mục lại làm việc ấy thay cho nhà cầm quyền? Nếu Linh mục Nam có vi phạm giáo luật, hay làm điều gì trái nghịch trong lãnh vực tâm linh tôn giáo, thì khi ấy, Giám mục Long vừa có trách nhiệm vừa có thẩm quyền để trừng phạt Linh mục Nam theo giáo luật.

Sự kiện thứ hai có thể là nguyên nhân thúc đẩy Giám mục Long làm một chuyện không thuộc trách nhiệm và thẩm quyền của mình, như Giám mục Long đã từng nói với Linh mục Nam, là «việc cha làm gây khó khăn cho tôi». Tôi không biết khó khăn ấy lớn cỡ nào khiến Giám mục Long phải chấp nhận làm cái việc không thích hợp ấy. Và tôi không biết rằng lương tâm của Giám mục Long có cảm thấy an ổn khi làm công việc không thích hợp ấy không. Tôi chỉ nghỉ nghĩ rằng một người muốn làm theo lương tâm thì phải chấp nhận trả giá. Nếu không chấp nhận trả giá, thì không thể tự hào rằng mình là người luôn luôn làm theo lương tâm của mình.

Riêng việc làm của Linh mục Nam mà mọi người đều thấy, đó là ông đấu tranh cho nhân quyền, cho tự do tôn giáo, cho công lý, cho công bằng xã hội. Thiết tưởng bất kỳ một giáo sĩ nào từng học trong chương trình Đại chủng viện, thì đều được học về Học Thuyết Xã hội của Giáo Hội. Theo học thuyết này thì việc đấu tranh cho công lý, cho nhân quyền, đều là bổn phận và trách nhiệm của mọi Kitô hữu. Nếu có giáo sĩ nào không nhớ, thì tôi xin trưng dẫn trong phần phụ chú ở cuối bài này những lời của các vị chủ chăn cao cấp nhất của Giáo Hội nói hay viết về bổn phận và trách nhiệm nói trên.

Nếu có Kitô hữu nào đấu tranh cho công bằng xã hội hay nhân quyền, thì đúng ra các chủ chăn phải ủng hộ chứ không thể cấm đoán hay ngăn cản. Nếu một vị bề trên trong Giáo Hội muốn ngăn cản thì không thể dùng hình phạt của tôn giáo như huyền chức linh mục để phạt một việc làm chỉ thuộc lãnh vực xử lý của nhà cầm quyền mà thôi.

Vì thế, để giải quyết vấn nạn này, tôi nghĩ cách tốt nhất là nên trả về nguyên trạng như trước khi nguyên nhân kể trên xảy ra. Nghĩa là nguyên trạng trước khi Giám mục Long ra lệnh huyền chức và buộc Linh mục Nam phải về sống tại Tòa Giám mục.

Nếu việc đấu tranh cho công lý và nhân quyền mà nhà cầm quyền cho rằng đó là vi phạm pháp luật thì hãy để nhà cầm quyền xử lý. Giám mục Long không nên làm thay cho nhà cầm quyền như thể mình là công cụ của họ hay làm như họ là ông chủ của mình. Nhất là khi việc làm thay cho họ như thế là trái với lương tâm và quyền hạn của mình.

Tôi đọc bài Tin Mừng trong thánh lễ Chúa nhật thứ 23 Thường Niên ngày 7/9/2025 vừa qua, tôi thấy Đức Giêsu nói về việc muốn làm môn đệ của Ngài thì phải liệu sức mình xem có làm nổi hay không. Nếu thấy không làm nổi thì nên từ chối trước đi (x. Lc 14:25-33). Chắc chắn Chúa nhật vừa qua, Giám mục Long cũng đã giảng về bài Tin Mừng ấy. Nhân đây, tôi cũng xin nhắc lại một nguyên tắc quan trọng mà thánh Phêrô và các tông đồ khác đã từng tuyên bố trước Thượng Hội Đồng tôn giáo Do Thái khi Hội đồng này nghiêm cấm các ông không được giảng dạy về Đức Giêsu nữa. Các ông nói: «Phải vâng lời Thiên Chúa hơn vâng lời người phàm» (Công vụ Tông đồ 5:29). Tôi nghĩ rằng Linh mục Nam đã áp dụng lời tuyên bố ấy khi ông không chịu vâng lời người phàm.

Nguyễn Chính Kết

______________________

Phụ chú:

Tôi xin trích dẫn những lời của các vị chủ chăn cao cấp nhất trong Giáo Hội Công giáo liên quan đến trách nhiệm và bổn phận của người Kitô hữu trong việc đấu tranh cho quyền làm người, cho công bằng xã hội mà ai từng học về Học Thuyết Xã hội của Giáo Hội đều có thể biết. Theo Học thuyết trên, Giáo Hội Công giáo không chỉ khẳng định phẩm giá bất khả xâm phạm của con người, mà còn mời gọi người Kitô hữu tích cực tham gia vào công cuộc xây dựng một xã hội công bằng, bác ái và nhân bản.

I. Công đồng Vatican II, trong Hiến chế Mục vụ Gaudium et Spes (Vui mừng và Hy vọng) và Hiến chế Lumen Gentium (Ánh sáng Muôn dân) từng xác định:

● «Niềm vui và hy vọng, nỗi buồn và lo âu của con người thời nay, nhất là của những người nghèo khổ và những ai đang chịu đau khổ, cũng là niềm vui và hy vọng, nỗi buồn và lo âu của các môn đệ Chúa Kitô» (GS, số 1);

● «Mọi hình thức kỳ thị xã hội hay văn hóa, dù do giới tính, chủng tộc, màu da, địa vị xã hội hay tôn giáo, đều phải bị loại bỏ như trái với ý Thiên Chúa» (GS, số 29);

● «Giáo dân, nhờ bí tích Rửa Tội, được tham dự vào các sứ vụ tư tế, tiên tri và vương đế của Chúa Kitô… Họ được mời gọi làm chứng cho Chúa Kitô trong đời sống xã hội, chính trị, kinh tế» (LG, số 31).

II. Giáo Hoàng Lêô XIII trong Thông điệp Rerum Novarum (Tân Sự) từng viết:

● «Vì Giáo Hội là cơ quan hướng dẫn luân lý, nên không thể đứng ngoài các vấn đề xã hội. Giáo Hội phải lên tiếng để bảo vệ công lý, nhân phẩm và quyền lợi của người lao động» (https://thanhlinh.net/vi/dgh-leo-xiii-va-tong-thu-tan-su)

III. Đức Giáo Hoàng Phanxicô trong Tông huấn Evangelii Gaudium (Niềm Vui Tin Mừng) viết:

● «Một Kitô hữu không thể nghĩ rằng việc bảo vệ người nghèo là điều tùy chọn hay là một việc làm bên lề. Đó là một đòi hỏi thiết yếu của đức tin» (EG, số 201);

● «Chúng ta không thể giữ im lặng trước những bất công khi có người bị loại trừ, bị coi là vô dụng, hay bị bóc lột» (EG, số 53);

● «Đức tin mà không thể biến thành dấn thân xã hội thì đó không phải là một đức tin đích thực» (EG, số 183);

● Trong một hội nghị quốc tế, Đức Phanxicô nói: «Phản ứng của chúng ta đối với sự bất công và bóc lột không phải chỉ là lên án. Trước tiên và quan trọng nhất, đó phải là việc tích cực cổ vũ điều tốt».

IV. Đức Gioan XXIII trong Thông điệp Pacem in Terris (Hòa Bình trên Trái Đất) từng viết:

● «Mỗi người đều có quyền được sống, được tôn trọng nhân phẩm, được tự do tìm kiếm chân lý, được tự do phát biểu và truyền bá tư tưởng, được tự do tôn giáo, và được tham gia vào đời sống chính trị» (PT, số 9).

V. Đức Phaolô VI trong Tông huấn Evangelii Nuntiandi (Loan báo Tin Mừng) và Thông điệp Octogesima Adveniens (Bát Thập Niên) cũng viết:

● «Phúc Âm hóa không chỉ là rao giảng Tin Mừng trong nhà thờ, mà còn là biến đổi các mối tương quan xã hội, các cơ cấu bất công, và các nền văn hóa» (EN, số 18–20);

● «Mỗi người phải biết rằng chính trị có thể là một hình thức cao cả của bác ái nếu được thực hiện với tinh thần vô vị lợi và vì lợi ích của mọi người» (OA, số 46).

VI. Đức Gioan Phaolô II trong Tông huấn Christifideles Laici (Kitô hữu Giáo dân) từng viết:

«Giáo dân được mời gọi sống đức tin trong mọi chiều kích của đời sống, kể cả trong các môi trường xã hội, kinh tế, văn hóa và chính trị» (CL, số 23).

VII. Đức Hồng y Angelo Sodano trong Compendium of the Social Doctrine of the Church (Tuyển tập Học thuyết Xã hội của Giáo hội) cũng viết:

● «Tham gia vào đời sống xã hội là một bổn phận luân lý. Không ai được phép thờ ơ trước những bất công đang diễn ra… Không ai được phép đứng ngoài chính trị. Mọi người đều có trách nhiệm xây dựng công ích» (số 189).

VIII. Theo Ban Công Lý và Hòa Bình Tổng Giáo phận Huế:

«Việc loan báo Tin Mừng phải gắn với cuộc sống thực tế của con người… phải liên quan tới công lý, hòa bình và tiến bộ, phải đưa ra một sứ điệp… về sự giải phóng» (https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/phuc-am-hoa-va-giao-huan-xa-hoi-cua-giao-hoi-cong-giao-41896)